คู่มือผู้บังคับบัญชาในการรักษาวินัยของผู้อยู่ใต้บังคับบัญชา กรป.
การรักษาวินัยของข้าราชการอาจเปรียบได้กับการขับเคลื่อนขบวนรถไฟไปตามราง โดยเปรียบ “ผู้บังคับบัญชาเหมือนหัวรถจักร ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาเหมือนรถตู้ รางเหมือนวินัย” การจะให้รถไฟวิ่งไปตามรางจนถึงจุดหมายปลายทางโดยราบรื่น รวดเร็ว ต้องขับเคลื่อนที่หัวรถจักรเพื่อลากจูงรถตู้ทั้งขบวนไปตามราง โดยไม่ต้องขับรถตู้แต่ละคันฉันใด การที่จะให้ข้าราชการปฏิบัติตนตามข้อปฏิบัติ ไม่ฝ่าฝืนข้อห้ามทางวินัยและปฏิบัติงานอย่างมีประสิทธิภาพบรรลุผลตามเป้าหมาย ก็ต้องขับเคลื่อนที่ผู้บังคับบัญชาเพื่อให้ผู้บังคับบัญชาลากจูงผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาไปยังเป้าหมายฉันนั้น
ตำแหน่งที่เป็นผู้บังคับบัญชา
ข้าราชการพลเรือนที่เป็นผู้บังคับบัญชาเป็นไปตามที่กฎหมายระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน และกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการพลเรือนบัญญัติไว้ ซึ่งมีตำแหน่งผู้บังคับบัญชาที่เกี่ยวข้องกับกองความร่วมมือด้านการปศุสัตว์ระหว่างประเทศดังต่อไปนี้
1. ผู้อำนวยการกอง
2. ผู้รักษาราชการแทน ตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน
3. ผู้รักษาการในตำแหน่ง ตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการพลเรือน
หน้าที่ของผู้บังคับบัญชา
ผู้บังคับบัญชามีหน้าที่ในการรักษาวินัย ตามที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2551 ดังนี้
1. รักษาวินัยของตนเอง โดยกระทำการตามข้อปฏิบัติ และไม่ฝ่าฝืนข้อห้ามทางวินัยตามที่บัญญัติไว้ในกฎหมายโดยเคร่งครัดอยู่เสมอ (มาตรา 80)
2. ปฏิบัติตนต่อผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาอย่างมีคุณธรรมและเที่ยงธรรม และเสริมสร้างแรงจูงใจให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาดำรงตนเป็นข้าราชการที่ดี (มาตรา 73)
3. เสริมสร้างและพัฒนาให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชามีวินัย และป้องกันไม่ให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชากระทำผิดวินัย (มาตรา 87)
4. กำกับดูแลให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชากระทำการตามข้อปฏิบัติและไม่ฝ่าฝืนข้อห้ามทางวินัย และดำเนินการทางวินัยต่อผู้กระทำผิด (หมวด 7)
รายละเอียดหน้าที่ของผู้บังคับบัญชา
บทบาทที่ 1 รักษาวินัยของตนเอง ได้แก่ การปฏิบัติตามวินัยข้าราชการที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2551 ซึ่งแบ่งเป็นวินัยต่อประเทศชาติ วินัยต่อประชาชน วินัยต่อผู้บังคับบัญชา วินัยต่อตนเอง วินัยต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ และวินัยต่อเพื่อนร่วมงาน
บทบาทที่ 2 ปฏิบัติตนต่อผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาอย่างมีคุณธรรม เที่ยงธรรม และเสริมสร้างแรงจูงใจให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาเป็นข้าราชการที่ดี
1. ปฏิบัติอย่างมีคุณธรรม หมายถึง
- ความเมตตา: ปรารถนาให้มีความสุข ทั้งสุขกายและสุขใจ เช่น จัดที่ทำงานให้มีความสะดวกสบาย จัดอุปกรณ์การทำงานให้ดีและเพียงพอ ให้การยอมรับในผลสัมฤทธ์ของงานที่เขาทำ ให้เขามีความหวังในความก้าวหน้า เป็นต้น
- ความกรุณา: ปรารถนาให้พ้นทุกข์ อนุเคราะห์เรื่อง ๆ ตามสมควร เช่น ช่วยเหลือเมื่อเจ็บป่วย ให้ทำงานตามความถนัดและไม่เกินกำลังความสามารถ เป็นต้น
- ความหวังดี: ปรารถนาให้เจริญรุ่งเรือง สนับสนุนทางก้าวหน้า เช่น ให้ความรู้ในการปฏิบัติงาน แนะนำให้ประพฤติดี ช่วยแก้ไขและลดปัญหาในการทำงาน เป็นต้น
- ความยอมรับนับถือ: ให้เกียรติ ศักดิ์ศรี ความดีความชอบ เช่น ให้มีส่วนได้รับผลดีในผลสัมฤทธิ์ ของงาน ให้ความดีความชอบ แสดงความยินดีในผลดีที่เขาได้รับ เป็นต้น
- การปกป้องคุ้มครอง: ให้ปลอดภัย ได้รับความเป็นธรรม เช่น จัดระบบการปกป้องคุ้มครองผู้ปฏิบัติงานที่เสี่ยงภัยให้ปลอดภัย ต่อสู้ปกป้องคุ้มครองคนดีให้ได้รับผลดีโดยชอบธรรม เป็นต้น
2. ปฏิบัติอย่างเที่ยงธรรม หมายถึง
- การแต่งตั้งต้องเหมาะสม เที่ยงธรรม ตามความรู้ความสามารถและสมรรถนะที่จำเป็นในการปฏิบัติหน้าที่ในตำแหน่ง และเพื่อประโยชน์ของทางราชการโดยไม่เลือกปฏิบัติ
- การให้บำเหน็จความชอบ ต้องให้อย่างเป็นธรรม โดยพิจารณาตามผลงานและความดีความชอบตามระบบคุณธรรม โดยไม่เลือกปฏิบัติ
- การเลื่อนตำแหน่ง เลื่อนอย่างเป็นธรรม โดยพิจารณาจากผลงาน ศักยภาพ สมรรถนะ พฤติกรรม และประโยชน์ของทางราชการตามระบบคุณธรรม
- การดำเนินการทางวินัย ต้องยุติธรรม ปราศจากอคติ
3. เสริมสร้างแรงจูงใจให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาเป็นข้าราชการที่ดี หมายถึง
- แรงจูงใจภายใน ได้แก่ การให้ลาภ ยศ สรรเสริญ ความสุข
- แรงจูงใจภายนอก ได้แก่ จัดตั้งกลุ่มสนใจขึ้น กำกับกวดขันให้ปฏิบัติตามกฎระเบียบ หรือออกกฎระเบียบขึ้นใช้เฉพาะส่วนราชการ สร้างกฎเกณฑ์ในการเป็นข้าราชการที่ดี หรือข้อตกลงในการเป็นข้าราชการที่ดี สร้างค่านิยมในทางที่ดี หรือตั้งปณิธานว่าจะทำดี รวมถึงการเพิ่มประสบการณ์ การฝึกอบรม รวมทั้งการกำกับ ดูแล ติดตาม และประเมินผล
บทบาทที่ 3 เสริมสร้างและพัฒนาให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชามีวินัยและป้องกันไม่ให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชากระทำผิดวินัย
1. เสริมสร้างและพัฒนาให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชามีวินัย หมายถึง
1.1 ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่ ก.พ. กำหนด โดยดำเนินการ ดังนี้
- ให้ผู้บังคับบัญชากำหนดเรื่องการเสริมสร้างและพัฒนาให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชามีวินัยและป้องกันไม่ให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชากระทำผิดวินัยไว้ในยุทธศาสตร์และแผนพัฒนาข้าราชการ
- กำหนดเป้าหมาย กำกับดูแล และติดตาม เพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์เชิงบูรณาการ
- จัดให้มีการประชุมร่วมกันระหว่างผู้บังคับบัญชาและผู้แทนข้าราชการ ในการกำหนดองค์ความรู้เพื่อนำไปสู่การปฏิบัติที่ชัดเจนและเป็นมาตรฐานเดียวกัน
- กำหนดบทบาทและหน้าที่ผู้บังคับบัญชาให้มีการบริหารงานและเป็นผู้นำต้นแบบที่ดี
1.2 ให้ผู้บังคับบัญชาทุกระดับเสริมสร้างพัฒนาและป้องกันมิให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชากระทำผิดวินัยด้วยวิธีการที่เหมาะสมและติดตามอย่างต่อเนื่อง
1.3 ปฏิบัติตามแนวทางที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕ ได้แก่
- ผู้บังคับบัญชาปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีในการรักษาวินัย เพื่อให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาปฏิบัติตาม
- ผู้บังคับบัญชาต้องดำเนินการฝึกอบรมผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาให้มีวินัย
- การสร้างขวัญและกำลังใจ การสร้างความศรัทธาในงาน ในบรรยากาศ และในผู้บังคับบัญชา
- การจูงใจให้ประพฤติดีมีวินัย ผู้บังคับบัญชาทำตนเป็นแบบอย่างที่ดี ทำตนต่อผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาอย่างมีคุณธรรมและสร้างแรงจูงใจ
- การเสริมสร้างและพัฒนาทัศนคติ จิตสำนึก และพฤติกรรม
2. การป้องกันไม่ให้ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชากระทำผิดวินัย หมายถึง
2.1 ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่ ก.พ. กำหนด ซึ่งมีสาระสำคัญในเรื่องการเสริมสร้างและพัฒนาผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาให้มีวินัย
2.2 ปฏิบัติตามแนวทางที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2535 ได้แก่
- การเอาใจใส่และสังเกตการณ์ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาว่า มีพฤติกรรม มีเหตุชักนำ มีช่องทาง หรือแนวโน้มที่จะกระทำผิดวินัยหรือไม่
- การขจัดเหตุที่อาจก่อให้เกิดการกระทำผิดวินัย เช่น ความไม่รู้ การเสียขวัญ การเสียกำลังใจ ความจำเป็น กิเลส และอบายมุข
บทบาทที่ 4 ดำเนินการทางวินัยต่อผู้กระทำผิดวินัย
หน้าที่ของผู้บังคับบัญชาในการดำเนินการทางวินัย มีดังนี้
1. เมื่อมีการกล่าวหาหรือกรณีสงสัยว่าผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาผู้ใดกระทำผิดวินัย ต้องรายงานให้ผู้มีอำนาจดำเนินการทางวินัยทราบโดยเร็ว
2. เมื่อได้รับรายงานต้องรีบดำเนินการหรือสั่งให้ดำเนินการสืบสวนหรือพิจารณาในเบื้องต้นว่ามีมูลที่ควรกล่าวหาว่าผู้นั้นกระทำผิดวินัยหรือไม่ ถ้าไม่มีมูลก็ยุติเรื่องได้ แต่หากมีมูลโดยมีพยานหลักฐานเบื้องต้นอยู่แล้วก็ให้ดำเนินการทางวินัยต่อผู้ถูกกล่าวหาต่อไป
สามารถดูรายละเอียดฉบับเต็มเกี่ยวกับ “คู่มือผู้บังคับบัญชาในการรักษาวินัยของผู้อยู่ใต้บังคับบัญชา” ได้ที่